Delegelik Çıkmazı

Delegelik Çıkmazı

YAYINLAMA:

Modern siyasetin en büyük çelişkisi, halkı temsil etme iddiası ile etkin bir yönetim kurma ihtiyacı arasındaki gerilimdir. Milyonlarca üyeyi bünyesinde barındıran büyük siyasi partilerde, bu ikilem kendini delege sistemi olarak gösterir.

Teoride bu sistem, üyelerin iradesini küçük bir temsilci grubu aracılığıyla meclislere taşımayı hedefler; bir nevi "üye vekilliği" görevi üstlenir. Ne var ki, Türkiye siyasetinin pratiği, bu idealin tam tersine işleyen, parti içi demokrasiyi zehirleyen bir mekanizmaya dönüştüğünü acı bir şekilde ortaya koyuyor.

Delege sistemi, verimlilik adına temsili feda etmiş, gücü tabandan kopararak dar bir elit grubunun elinde toplayan bir araç haline gelmiştir. Her büyük organizasyon kaçınılmaz olarak gücü küçük bir lider grubunda toplamaya eğilimlidir. Delege sistemi, bu eğilimi kurumsallaştıran ana mekanizmadır.

Milyonlarca üyeyi manipüle etmek zorken, parti içi iktidar mücadelesinin odağı, sayıları "yönetilebilir" yüzlerle ifade edilen delege grubuna kayar. Parti elitleri için, bu dar zümreyi makam, iş vaadi veya bazen de para gibi baskı veya teşvik yöntemleriyle "ikna etmek" çok daha kolaydır.

 

Blok Liste ve Parti İçi Pazarlıklar

Bu kontrolün en görünür aracı blok liste yöntemidir. İl veya ilçe başkan adayının, kendi ekibinden oluşan, hazır ve kapalı bir listeyi delegelerin oyuna sunmasıyla, seçim göstermelik bir onay mekanizmasına dönüşür.

Delegeler, listedeki isimleri tek tek değerlendirmek yerine, sadece liderin ismine bakarak oy kullanmak zorunda kalır. Bu durum, parti içi rekabeti ve çoğulculuğu yok ederek, "ben seni delege yazayım, sen de beni başkan seç" mantığına dayalı bir "seçim oyunu" yaratır.

Hatta daha da kötüsü, delege oylarının pazarlık konusu haline gelmesi, bu kutsal temsil görevini, "parası olanın partiyi satın aldığı" bir piyasaya çevirir. Liyakat yerine sadakati ödüllendiren bu yapı, siyaseti feodal beyliklerin bir konfederasyonuna benzetir; aşiret, hemşehri ve çıkar ağları delege sistemi üzerinden parti yapısını "ele geçirir" ve parti, topluma açılmak yerine içine kapanır.

 

Çıkış Yolu: Bütünsel Reform

Bu Parti İçi Rezalet döngüsünü kırmanın yolu, sadece delege sistemini kaldırmaktan geçmiyor; partinin tüm teşvik ve rasyonel davranış kalıplarını kökten değiştirecek bütünsel bir reform ekosistemi yaratmaktan geçiyor.

Partileri içeriden çürüten bu "piyasa mantığını" ancak şu adımlarla kırabiliriz:

Aktif Üyeliği Şart Koşmak:
Aidatını düzenli ödemeyen üyelerin seçme ve seçilme hakkını askıya alarak "hayalet üyeler" ordusunu temizlemek. Bu, delege seçimlerinin meşruiyetini artırır ve toplu aidat ödeme yoluyla yapılan manipülasyonun önüne geçer.

Mali Şeffaflık ve İç Denetim:
Partilerin tüm kademelerinde, ilçe örgütlerine kadar uzanan gelir ve giderlerin kamuya açık bir şekilde raporlanmasını zorunlu kılmak. Paranın kaynağının ve nereye harcandığının şeffaf olması, yolsuzluk riskini ciddi ölçüde azaltır.

Bağımsız Etik Kurulu:
Yönetimden özerk, doğrudan kurultay tarafından seçilen bir Parti İçi Demokrasi Gözlem ve Etik Kurulu kurmak. Bu kurul, kongre süreçlerini izlemeli, usulsüzlük iddialarını soruşturmalı ve bağlayıcı raporlar hazırlamalıdır.

Zorunlu Eğitim:
Yönetici veya aday olmak isteyen her üye için zorunlu ve sertifikalı etik ve siyasi eğitim programları oluşturmak. Bilinçli bir üye ve delege, manipülasyonlara ve etik dışı tekliflere karşı daha dirençli olur.

 

Son Söz

Bu reformlar, birbirinden bağımsız adımlar değil, birbirini besleyen bir zincirdir. Himayecilik ve oy pazarlığı gibi antidemokratik pratikler, mevcut sistemdeki gibi "düşük riskli, yüksek getirili" bir faaliyet olmaktan çıkarılıp, "yüksek riskli, düşük getirili" bir faaliyete dönüştürülmelidir.

Değişimin anahtarı, sadece kuralları değiştirmekte değil, siyasetin bağırsaklarındaki bu pisliği temizleyecek caydırıcılık mekanizmalarını inşa etmekte yatıyor. Aksi takdirde, delege sistemi, demokrasiye giden bir yol değil, oligarşiye açılan bir kapı olmaya devam edecektir.

Yorumlar
* Bu içerik ile ilgili yorum yok, ilk yorumu siz yazın, tartışalım *