İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ve bazı belediye başkanlarının tutuklanmasına dair süreç, ekonomik süreçlerde belirgin bir olumsuz hava yaratmış durumda. Bu gelişmelerle birlikte, piyasalar olayın getirdiği güvensizlikle başa çıkmaya çalışırken, yavaş yavaş toparlanma aşamasına geçmekte. Ancak, İmamoğlu'nun sürecinin ardından Türkiye'nin ekonomik durumu, CHP’ye kayyum atanması gibi siyasi gelişmeler tarafından olumsuz etkilenme riski taşımakta. Eğer bu tür bir devlet müdahalesine gidilirse, ekonomik iyileşme süreci daha da uzayabilir ve emekçiler için zorlu bir dönem başlayabilir. Böyle bir durumu öngörerek, ekonomi yöneticilerinin tedbir alması gerektiği söylenebilir. Siyasi gelişmelerin ekonomi üzerindeki etkisini gözlemlemek büyük bir önem arz etmekte.
Uluslararası Gelişmeler
Dünyadaki uluslararası gelişmeler, özellikle Orta Doğu’da yaşanan çalkantılar ve müzakereler, finansal piyasaları derinden etkileyebiliyor. İran ile ABD arasında giderek gerginleşen ilişkiler, Trump'ın açıklamaları ışığında, potansiyel bir savaşı tetikleyebilir. Örneğin, ABD’nin İran’a yönelik talepleri, uranyum zenginleştirme programının sonlandırılmasını, stoklar üzerindeki kontrolü ve füze üretiminin sınırlanmasını içeriyor. Ancak bu taleplerin reddedilmesi halinde, savaşın yeniden alevlenmesi riski bulunuyor. Bu belirsizlik, dünya genelinde piyasalar üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir, yatırımcıların risk iştahını azaltabilir.
Çatışmanın Ardındaki Gerçekler
Gazeteci Zeynep Gürcanlı, mevcut ateşkesin kalıplaşmış olup olmayacağı konusunda kaygılı. Analizler, İsrail'in mevcut savunma sistemlerinin İran'ın balistik füzeleri önünde ne kadar etkili olabileceğini sorguluyor. İran, bu süreçte saldırganlığını sürdürdüğü takdirde, ülkeler arası ilişkilerde daha da derin sorunlara yol açabilir. Savaşın yeniden başlayabileceği iddiaları, ABD'nin savaşa girmesi durumunda belirgin hale gelebilirken, bu da Asya ve Orta Doğu pazarlarında olası dalgalanmalara neden olabilir. İlgili taraflar arasındaki düşmanlıkların sona ermesi için kalıcı bir çözüm üretilmediği sürece, gerginliklerin sürmesi kaçınılmaz gibi görünüyor.
Finansal Piyasalarda Son Gelişmeler
Piyasalarda hareketlilik devam ederken, son gelişmelerin etkisi altındayız. BIST 100 endeksi, geçen hafta boyunca dalgalı bir seyir izleyerek, en düşük 9.077,80 puana kadar geriledikten sonra haftayı 9.404,89 puandan tamamladı. Bu süreçte, yatırımcılar CHP davasının seyrini dikkatle takip etmektedir. Davanın nasıl sonuçlanacağı, borsa ve döviz fiyatları üzerinde belirleyici bir etki oluşturabilir. Eğer beklenmedik bir karar alınırsa, bu durum piyasalardaki belirsizlikleri tetikleyebilir. Genel olarak piyasalardaki gelişmelere dikkat etmek, düşüş ve yükselişleri anlamak açısından önem taşımaktadır.
Piyasa Yansımaları ve Beklentiler
Yatırımcılar için altın ve döviz fiyatları oldukça önemli. Altın fiyatları, geçtiğimiz hafta önemli düşüşler yaşarken, kapalıçarşıda gram altın fiyatı 4.199 liraya geriledi. Dönem, dünya genelindeki savaş risklerinin artması ile birleştiğinde, borsa ve döviz fiyatları için belirleyici bir süreç ortaya çıkıyor. Öte yandan, USD ve euro'nun değerlerinde artış gözlemleniyor. Bu ve buna benzer sürpriz gelişmeler, piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir. Yatırımcıların, altın gibi güvenli limanlara yönelme ihtimali artabilir. Çünkü savaş ve belirsizlik dönemlerinde altın her zaman popüler bir seçenek olmuştur.
ABD Ekonomisi Üzerinde Durum
ABD'deki ekonomik durgunluk beklentileri, dolaylı sonuçlar doğurabiliyor. Başkan Trump’ın, Fed'in faiz oranlarını düşürme konusundaki tutumu, ekonomik istikrar üzerindeki baskıyı artırabilir. Ülkede yaşanan belirsizlikler ve para politikası üzerine süregelen tartışmalar, döviz piyasalarını etkileyen temel unsurlar arasında yer almakta. Gerekli adımlar atılmadığı takdirde, bu belirsizlikler piyasada bazı olumsuz sonuçlara yol açabilir. İnsanların farklı yatırım araçlarına yönelmeleri açısından piyasa koşullarını iyi analiz etmek gerekecek.
TCMB'nin swap hariç net rezervi 5,3 milyar dolar azaldı. Bankanın 20 Haziran itibarıyla swap hariç net rezervleri 155,7 milyar dolara düştü. Brüt döviz rezervleri ise 2 milyar 48 milyon dolar gerileyerek 70 milyar 697 milyon dolara indi. Altın rezervleri de 1 milyar 542 milyon dolar azalarak 85 milyar 1 milyon dolara geriledi.
Yabancı Hisse Senedi Satışları Yeniden Artış Gösterdi
TCMB'nin verilerine göre, yurt dışında yerleşik kişiler 20 Haziran haftasında, piyasa fiyatı ve kur hareketlerinden arındırılmış verilerle 109,2 milyon dolar net hisse satışı gerçekleştirdi. Bu dönemde devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) net alımları 685,6 milyon dolar olarak kaydedildi. Yabancılar için hisse senedi stokları piyasa değeri 28 milyar 63,7 milyon dolara ulaşırken, DİBS stokları 11 milyar 477,4 milyon dolar oldu. Ayrıca, DİBS (İkincil Pazar) stokları 1 milyar 668,9 milyon dolar, DİBS (Teminat) stokları ise 2 milyar 911,4 milyon dolar seviyesine geriledi.
KKM'de Düşüş Sürmekte
Kur Korumalı Mevduat ve Katılma Hesapları (KKM), geçen hafta 7 milyar lira azalarak 559 milyar 323 milyon lira seviyesine düştü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre, bir önceki hafta bu tutar 566,3 milyar lira olarak kaydedilmişti. KKM'deki düşüş hızı ise 13 Haziran haftasına göre değişmeyerek yüzde 0,9 olarak belirlendi. Bu durum; yüksek enflasyon, artan maliyetler ve değişken döviz kurları gibi faktörlerin etkisiyle yaşanan belirsizlikten kaynaklanıyor.
Döviz Mevduatında Kayda Değer Düşüş
TCMB haftalık verilerine göre, yurtiçindeki yerleşik kişilerin döviz mevduatında parite etkisinden arındırılmış olarak 50 milyon dolarlık bir artış görüldü. Ancak şirketlerin döviz mevduatındaki 527 milyon dolarlık düşüş ile toplamda 477 milyon dolarlık gerileme yaşandı. Mevcut durumda yurtiçindeki toplam döviz mevduatı 232 milyar 929 milyon dolara gerilemiş durumda. Bu düşüş, firmaların döviz riskinin artması ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle döviz varlıklarını azaltma çabalarının bir yansıması olarak değerlendiriliyor.
Takipteki Alacaklar Artıyor
Bankacılık sektöründeki takipteki alacak miktarı, 20 Haziran tarihi itibarıyla 420,2 milyar liraya ulaştı. Bu miktarın 179,4 milyar lirası tüketici kredileri ve bireysel kredi kartı borçlarından, 307,5 milyar lirası ise ticari kredilerden kaynaklanıyor. Geçen yılın ilk dönemine göre takibe düşen alacakların artışı dikkat çekiyor. 2024 yılı itibarıyla takipteki alacaklar, yılbaşında 293,7 milyar lira seviyesinden %43 oranında artarak bu seviyelere yükseldi.
Sanayi Sektöründe Durum Kötüleşiyor
İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı, Haziran ayında bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 74,4 seviyesine geriledi. Bu oran, 27 ayın en düşük seviyesi olarak kaydedildi. En yüksek kapasite kullanım oranı ise yüzde 86,7 ile tütün ürünlerinde gözlemlenirken, tekstil, deri ve bilgisayar-elektronik ürünleri imalatında bu oranın 70'in altında kalması dikkat çekmektedir.
Ekonomik Güven Endeksi Yükseliyor
Ekonomik güven endeksi, Mayıs ayında 96,65 iken, Haziran ayında %0,1 oranında artarak 96,71 değerine ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, Mayıs ayında 85,1 olan tüketici güven endeksi Haziran ayında %0,3 artış göstererek 85,1 değerine ulaştı. Reel kesim güven endeksi ise %0,2 düşüşle 98,4 değerine geriledi. Diğer bir yandan, hizmet sektörü güven endeksi %0,4 artarak 110,9'a, perakende ticaret sektörü güven endeksi ise %2,5 azalarak 108,5 değerine geriledi.
Reel Sektör Döviz Açığı Yükseliyor
Nisan ayında, finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyon açığı 11 milyar 809 milyon dolar artarak 171,8 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde, döviz varlıkları 491 milyon dolar azalarak 165,6 milyar dolara gerilerken, yükümlülükler 11 milyar 317 milyon dolar artışla 337,4 milyar dolara ulaştı. Kısa vadeli net döviz pozisyon fazla da 2,5 milyar dolar düşerek 9,8 milyar dolara geriledi.
Gözler Kamu İşçileri İçin yapılan Son Teklifte
Kamu işçileri arasında süren zam pazarlıkları yeni bir teklifle devam ediyor. Hükümet, 2025'in ilk 6 ayı için %17, ikinci 6 ayı için %10 zam teklifini duyurdu. Ancak, sendikalar 2025’in ilk 6 ayı için %50, ikinci 6 ay için %25 zam talep ediyor. Sendikaların isteklerinin, hükümetin sunduğu teklifin oldukça üstünde kalması dikkat çekiyor.
Trump: Çin ile Ticaret Anlaşması İmzalandı
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da yaptığı basın toplantısında, "Daha dün Çin ile imzaladık" ifadelerini kullandı. Trump, gelecekte bazı ülkelerle anlaşma yapmayacaklarını vurgularken, bu ülkeler için yüksek tarife oranlarının yürürlüğe gireceğini bildirdi. Amerika'nın diğer ülkelerle olan ticaretinde olumlu gelişmelere dikkat çeken Trump, "Her ilişki çok iyi durumda" açıklamasında bulundu.
NATO Üyelerinden Savunma Harcamalarında Artış
NATO üyeleri, Lahey zirvesinde savunma harcamalarını iki katına çıkarmayı taahhüt etti. 2035 yılına kadar üye ülkeler, yıllık savunma harcamalarını gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) %5'ine çıkaracak. Bu yeni düzenleme, üye ülkelerin askeri hazırlıklarını artırmayı hedefliyor. Ekonomik anlamda bu durum, genel bütçelerin sıkılaştırılmasına neden olacaktır.
Güneydoğu'da Çatışmalar Seyahat Planlarını Olumsuz Etkiledi
Son dönemde devam eden çatışmalar, Orta Doğu'daki turistik seyahat planlarını büyük ölçüde etkiledi. Yapılan araştırmalara göre, bölgeye yönelik yapılan toplam rezervasyonların %63’ü ya iptal edildi ya da farklı bir rotaya yönlendirildi. Özellikle, Mısır, Dubai, Abu Dabi ve Katar uçuşlarında iptaller dikkat çekiyor.
