🔹 Anayasa Eşitlik İlkesine Aykırı
T.C. Anayasası’nın 10. maddesi “Herkes kanun önünde eşittir” derken, yaş, meslek veya gelir durumuna göre ayrım yapılmasını da yasaklıyor.
Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesiyle birlikte değerlendirildiğinde, konut sahibine kiraya verme serbestisi tanınsa da “emekliye kiralık değildir” ifadesi kamu düzenine aykırı sayılıyor.
🔹 Mal Sahibi Seçebilir Ama Ayıramaz
Uzmanlara göre mülk sahibi kiracısını seçebilir; ancak “emekliyi, öğrenciyi veya özel sektör çalışanını kabul etmiyorum” gibi kriterler ayrımcılıktır.
Bu tür ilanlar ayrımcı barınma politikası olarak değerlendirilebilir ve şikâyet konusu yapılabilir.
🔹 “Sadece Memura Verilir” İfadesi de Dolaylı Ayrımcılık
Bir kişiyi iş veya gelir türüne göre kategorik biçimde dışlamak, eşitlik ilkesine aykırıdır.
Emlak sitelerinde yer alan bu tarz ifadeler, barınma hakkını engelleyen dolaylı ayrımcılık örnekleri arasında yer alır.
🔹 Adli Sicil, Findex Notu, Maaş Belgeleri
Kiralık ilanlarında sıkça görülen “Adli sicil kaydı” veya “Findex notu” isteme şartı da tartışmalı.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) uyarınca bu bilgiler ancak açık rıza alınarak istenebilir.
Aksi durumda bu talepler, kişisel verilerin hukuka aykırı işlenmesi anlamına gelir.
🔹 Tahliye Taahhütnamesi Başta İstenemez
Borçlar Kanunu madde 352’ye göre tahliye taahhütnamesi, kira sözleşmesi imzalandıktan sonra ve kiracının özgür iradesiyle verilirse geçerlidir.
İlan aşamasında bu belgenin istenmesi hukuken geçersiz sayılır.
🔹 Barınma Hakkı Anayasal Güvencede
Anayasa’nın 57. maddesi ve BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’ne göre devlet, herkesin barınma hakkını sağlamakla yükümlü.
Bu nedenle “emekliyi, öğrenciyi dışlayan” ilanlar, barınma hakkının ihlali olarak yorumlanabilir.
🔹 Şikâyet Edilebilecek Kurumlar
Vatandaşlar bu tür ayrımcı ilanları şu kurumlara bildirebiliyor:
CİMER: “Barınma hakkı ve ayrımcılık” gerekçesiyle.
Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK): 6701 sayılı Kanun kapsamında inceleme başlatabiliyor.
Sonuç:
“Emekliye kiralık değildir” veya “sadece memura verilir” gibi ifadeler, hem Anayasa’nın eşitlik ilkesine, hem de adalet ve barınma hakkına aykırıdır.
Hukuken geçersiz olmasının ötesinde, toplumda ayrımcı bir kültürün yerleşmesine de zemin hazırlamaktadır.
